Anns na h-eisimpleirean a tha shuas, tha an tràth teachdail
ga chleachdadh ann am brìgh làthairich. ’S e as adhbhar dha seo gum b’ e tràth
làthaireach, bho thùs, a bh’ anns an tràth a th’ againn an-diugh mar thràth teachdail.
B’ àbhaist do chruthan co-thàthaidh (m.e. chuirinn ‘*chuireadh mi’ 7c) a bhith
na bu chumanta sa chànan, agus chithear eisimpleir eile dheth seo sa chruth saoileam ‘saoilidh mi’, a chluinnear
fhathast; ’s e sin an t-aon seòrsa crutha a gheibhear, mar eisimpleir, san òran ‘Oidhche
Mhath Leibh’: Guidheam slàinte ghnàth bhith mar ribh ‘tha mi a’ guidhe gum bi
slàinte an-còmhnaidh còmhla ribh’.
Thachair dà rud dhan chruth saoileam: air an dàrna làimh, dh’fhairich cuid gur h-ann à *saoil leam a bha e,
mar a th’ againn ann an (’s) math leam
7c; air an làimh eile, chaidh cruth caithte (tro shèimheachadh) a chur air agus, mar thoradh air seo, gheibhear saoileam/*saoil
leam ‘saoilidh mi’ agus shaoileam/*shaoil
leam ‘shaoil mi’.
Is math dh’fhaodte gur h-ann a chionn buaidh an fhacail saoil a chaidh am facal smuain (coim. SG smúainid ‘smuainichidh e’, agus SG smúained ‘smuaineachadh’) na smaoin
(smaoinich, smaoineachadh) ann am mòran àiteannan.
Geàrr-Ghràmar na Gàidhlig, dd. 265, §281; dd. 268–69, §291 (ii) + bn 34
Geàrr-Ghràmar na Gàidhlig, dd. 265, §281; dd. 268–69, §291 (ii) + bn 34